id
int64 1
3.79k
| translation
dict |
|---|---|
2,817 | {
"pbb": "teesacy",
"spa": "seis (adj)"
} |
1,750 | {
"pbb": "na'wẽ, tya'wẽ, cyã'wẽ",
"spa": "así (adv)"
} |
854 | {
"pbb": "cupe, tyi'fy",
"spa": "búho (m)"
} |
1,855 | {
"pbb": "nuyquite-",
"spa": "hacer florecer (v.t)"
} |
1,369 | {
"pbb": "isa-",
"spa": "ensayar (v.t)"
} |
249 | {
"pbb": "caachji'j-",
"spa": "hacer sentarse (v.t)"
} |
2,206 | {
"pbb": "piisa-",
"spa": "tallar (v.t)"
} |
1,107 | {
"pbb": "ejme, ejmejme",
"spa": "corriente (del río) (m)"
} |
2,521 | {
"pbb": "scuupy-",
"spa": "mudar la piel (culebra) (v.i)"
} |
1,736 | {
"pbb": "nasa ji'pjsa",
"spa": "embarazada (encinta) (adj)"
} |
1,072 | {
"pbb": "dyuus tata, neeney",
"spa": "padrino (m)"
} |
2,151 | {
"pbb": "pendãa-",
"spa": "enterrar (v.t)"
} |
905 | {
"pbb": "cutyj bej",
"spa": "maíz común"
} |
3,070 | {
"pbb": "ucapajcy-",
"spa": "rempujar (v.t)"
} |
899 | {
"pbb": "cu'ta, bap (J), bamba (T)",
"spa": "hombro (m)"
} |
2,523 | {
"pbb": "scuutyj ej",
"spa": "trigal (m)"
} |
2,672 | {
"pbb": "smejme, tsmejme",
"spa": "mariposa (f)"
} |
3,085 | {
"pbb": "ufy-, (rep) ufyjiifi-",
"spa": "chiflar (v.i)"
} |
1,062 | {
"pbb": "dyi'p",
"spa": "cara (f)"
} |
2,648 | {
"pbb": "shuuna' me'p!",
"spa": "silencio! (interj)"
} |
1,523 | {
"pbb": "jysũutj- (fysũutj- T)",
"spa": "esconderse (v.r)"
} |
942 | {
"pbb": "cwa'lu'j-",
"spa": "hacer tener pereza (v.t)"
} |
2,797 | {
"pbb": "taul",
"spa": "ataúd (m)"
} |
1,804 | {
"pbb": "njī'j npaasa",
"spa": "madrastra (f)"
} |
1,746 | {
"pbb": "na'wẽ",
"spa": "como, lo mismo que (adv)"
} |
431 | {
"pbb": "capia",
"spa": "chivo (m)"
} |
3,598 | {
"pbb": "ye'ch",
"spa": "retoño (m)"
} |
918 | {
"pbb": "cuutya'j-, nuyutya-",
"spa": "acercar (v.t)"
} |
754 | {
"pbb": "cpunga'j wee, punga wee",
"spa": "colerín (m)"
} |
3,278 | {
"pbb": "vyaa-",
"spa": "aparecer (v.i)"
} |
2,806 | {
"pbb": "tecj us",
"spa": "tres veces"
} |
2,242 | {
"pbb": "pjaterra u'p-",
"spa": "estar abierto (v.i)"
} |
2,296 | {
"pbb": "ptjãawe-",
"spa": "hacer daño a una persona (v.t)"
} |
2,668 | {
"pbb": "slluj",
"spa": "chlguaco (ave) (m)"
} |
1,611 | {
"pbb": "luuch deeñi wej (T)",
"spa": "hamaca (f)"
} |
1,822 | {
"pbb": "ntundy-",
"spa": "beber lo ajeno"
} |
2,783 | {
"pbb": "taqui'nisa",
"spa": "domesticado (p.p)"
} |
3,235 | {
"pbb": "u'y pyacj",
"spa": "concuñada (f)"
} |
928 | {
"pbb": "cuy-",
"spa": "mirar (adentro) (v.t)"
} |
3,414 | {
"pbb": "weji-",
"spa": "endurecerse (v.i)"
} |
230 | {
"pbb": "bu'ch",
"spa": "espuma (f)"
} |
2,788 | {
"pbb": "tashte",
"spa": "delante de (adv)"
} |
601 | {
"pbb": "cjaquima",
"spa": "jáquima (f)"
} |
1,153 | {
"pbb": "e'ste u'j-, e'ste yuj-",
"spa": "seguir (v.i)"
} |
3,114 | {
"pbb": "ulñi'ñ",
"spa": "curíbano (planta) (m)"
} |
2,936 | {
"pbb": "tujmete",
"spa": "en seco"
} |
1,448 | {
"pbb": "jueves",
"spa": "jueves (m)"
} |
844 | {
"pbb": "culu-",
"spa": "acogollar (v.i)"
} |
1,286 | {
"pbb": "i'cue'sh",
"spa": "ustedes"
} |
1,197 | {
"pbb": "fīi-",
"spa": "marchitar (v.t)"
} |
1,239 | {
"pbb": "fiycãj-",
"spa": "estar desalentado (v.i)"
} |
1,605 | {
"pbb": "lucjlucj jī-",
"spa": "cloquear (gallinas) (v.i)"
} |
631 | {
"pbb": "cjẽendyi'j, jycjẽendyi'j (lit. camino de tragar)",
"spa": "esófago (m)"
} |
3,186 | {
"pbb": "ũuchcue",
"spa": "un rato"
} |
2,555 | {
"pbb": "sepu",
"spa": "sebo (m)"
} |
1 | {
"pbb": "F'¡'n'i pe'la 2. Naa c'hab wala kiwete npicthé'we's'a' nasa hu'ghu ya'yaak'n'i's K'tey yuuna h'ukaysat'i nwe'we hi'pta': c'hab wala h'ukay wét iiskiwe'n'isuma'kyuu, h'ukaysahitewe's'ma'kyuu, ipeyni'ma't'yuu, pkhakhec'a ius ki'pn'isuma'kyuu, kwe's' kusesu fiin fiin atn'i'tfima't'yuu, naa c'hab wala kiwete kimyuhpa v'ite c'hab wala kiwehuwe's' kuc'",
"spa": "Artículo 2. Son fines esenciales del Estado: servir a la comunidad, promover la prosperidad general y garantizar la efectividad de los principios, derechos y deberes consagrados en la Constitución; facilitar la participación de todos en las decisiones que los afecta en la vida económica, política, administrativa y cultural de la Nación; defender la independencia nacional, mantener la integridad territorial y asegurar la convivencia pacífica y la vigencia de un orden justo."
} |
1,312 | {
"pbb": "īis-",
"spa": "poner falda (v.t)"
} |
1,945 | {
"pbb": "paandeesa",
"spa": "huésped (m)"
} |
2,754 | {
"pbb": "tãapj",
"spa": "neblina (f)"
} |
3,707 | {
"pbb": "yuwe ũs-",
"spa": "quejarse (acusar a otro) (v.r)"
} |
2,524 | {
"pbb": "scuutyj shũsh-",
"spa": "restregar (v.t)"
} |
3,465 | {
"pbb": "we'weni",
"spa": "voz (f)"
} |
2,651 | {
"pbb": "shuuna' vit-",
"spa": "callar (v.t)"
} |
946 | {
"pbb": "cweejya'j-",
"spa": "abanicar (v.t)"
} |
79 | {
"pbb": "ajtse-, dyī'wẽje-",
"spa": "menospreciar (v.t)"
} |
2,924 | {
"pbb": "tucha'cy, cha'cy",
"spa": "cuchara (f)"
} |
49 | {
"pbb": "acy, a'cjy (T)",
"spa": "macana (para cavar) (f)"
} |
19 | {
"pbb": "ãandyijimẽe",
"spa": "obligatoriamente (adj)"
} |
771 | {
"pbb": "csha'w-",
"spa": "soñar (v.t)"
} |
1,985 | {
"pbb": "pã'cj",
"spa": "sarapanga (semilla que vuelve a dar después de cosechado) (f)"
} |
3,627 | {
"pbb": "yu'cj tumb",
"spa": "paloma silvestre"
} |
3,792 | {
"pbb": "ya'nwewen'i",
"spa": "recurrir en alguna de las forma de protección"
} |
1,021 | {
"pbb": "ducj-",
"spa": "entregar (v.t)"
} |
1,069 | {
"pbb": "Dyus yuwe",
"spa": "Palabra de Dios"
} |
3,693 | {
"pbb": "yuuwesa",
"spa": "culpable (adj.)"
} |
725 | {
"pbb": "cpaatjeng-",
"spa": "lograr airar (v.t)"
} |
73 | {
"pbb": "ãjsa",
"spa": "capaz (adj)"
} |
3,716 | {
"pbb": "yũ'wẽesa",
"spa": "sediento (adj)"
} |
1,903 | {
"pbb": "ñun-",
"spa": "dar fruto (v.i)"
} |
1,133 | {
"pbb": "ẽs",
"spa": "piojo (m)"
} |
1,348 | {
"pbb": "ī'nẽe, ī'nrráa",
"spa": "sin motivo (adv)"
} |
3,462 | {
"pbb": "wẽtwẽt",
"spa": "alegre (adj)"
} |
2,036 | {
"pbb": "payu",
"spa": "bayo (adj)"
} |
200 | {
"pbb": "bats ej",
"spa": "cabuyal (m)"
} |
3,464 | {
"pbb": "we'weni",
"spa": "habla (f)"
} |
748 | {
"pbb": "cpi'sh quīj-",
"spa": "caer rayo (v.i)"
} |
1,131 | {
"pbb": "e'nztewe'sh",
"spa": "segundo (adj)"
} |
804 | {
"pbb": "cuchi-, ya'cuchi-",
"spa": "aburrirse (v.r)"
} |
2,400 | {
"pbb": "pyaj tse-",
"spa": "aborrecer (aversión a la comida) (v.t)"
} |
3,082 | {
"pbb": "ũ'cue jīi",
"spa": "mí a (adj. pos)"
} |
2,684 | {
"pbb": "spajcy-",
"spa": "descargar (v.t)"
} |
3,002 | {
"pbb": "tuya",
"spa": "enrazada (animal) (adj)"
} |
227 | {
"pbb": "blal",
"spa": "umbral (m)"
} |
355 | {
"pbb": "caau'ju-",
"spa": "hacer andar (v.t)"
} |
2,618 | {
"pbb": "shish-, (rep) shishi'shi-",
"spa": "rajarse (v.r)"
} |
1,930 | {
"pbb": "ñusha'j-",
"spa": "endulzar (v.t)"
} |
1,276 | {
"pbb": "īcj",
"spa": "charco (m)"
} |
35 | {
"pbb": "acha yuu-",
"spa": "hacer calor (v.i)"
} |
2,179 | {
"pbb": "petsete-",
"spa": "hender (v.t)"
} |
3,064 | {
"pbb": "ũ-",
"spa": "alimento (m)"
} |